Bijbelgedeelte: Lukas 12:13-21

Intro
In dit hoofdstuk wordt opgeroepen tot waakzaamheid tegen onoprechtheid (vers 1–3), tegen mensenvrees (vers 4–12) en tegen bezorgdheid (vers 22–34). Bovendien worden we in het gedeelte dat bekend staat als de gelijkenis van de rijke dwaas opgeroepen waakzaam te zijn tegen het gevaar van rijkdom. Misschien is dat wel één van de meest onderschatte gevaren binnen de christenheid in ‘het westen’. In ieder geval is dat gevaar altijd aanwezig, anders had Jezus ons niet opgeroepen er tegen te waken.

Vers 13-14
Dit gedeelte begint met de vraag aan Jezus om zich te mengen in een erfeniskwestie. Over erfenissen waren duidelijke rechtsregels afgesproken. Als iemand zich daar niet aan hield, kon je terecht bij een wereldlijke rechter. Waarom deze man nu precies bij Jezus komt, is niet duidelijk. Jezus’ reactie is zeer afwijzend. Wat Jezus hier duidelijk gaat maken, is dat je ziel (ook te vertalen als ‘je leven’) oneindig veel meer waard is dan je bezit. Jezus kwam ook eerst en vooral om onze ziel (ons leven dus) te verlossen. Wie dat niet beseft, schat Hem en zijn eigen leven niet op de juiste waarde.

Vers 15
Bij gierigheid moet je denken aan het verlangen om altijd meer te willen. Hebzucht is misschien nog wel het mooiste woord hier. De aanleg daarvoor ligt in ieder mens en is niet slechts aanwezig in een paar ‘vrekken’. In onze tijd is alle mogelijke reclame dé manier om dat verlangen aan te wakkeren. Het probleem met dit verlangen is dat het onverzadigbaar is. Om te voorkomen dat deze hebzucht ons in de greep krijgt, waarschuwt Jezus ons opdat we beseffen dat ons leven niet afhangt van wat we bezitten. Er is iets van veel meer waarde dan ons bezit.

Om Zijn waarschuwing te verduidelijken, vertelt Jezus een gelijkenis over een man die steeds rijker wordt. Jezus laat ons het verhaal als het ware vanuit twee oogpunten zien. In de verzen 16 tot 19 zie je de man aan het werk en ‘hoor’ je hem denken en plannen maken. In vers 20 laat de Heere Jezus ons ‘kijken’ naar deze man vanuit Gods oogpunt.

Vers 16-19
Het beeld is herkenbaar. Een man die steeds rijker wordt, zodat hij veel en veel meer heeft dan hij nodig heeft. Wat moet je dan? Hij gaat een zo groot mogelijke voorraad aanleggen, zodat hij zich nooit meer zorgen hoeft te maken. In onze tijd overgezet: hij verzekert zich van een goede oude dag.

Vers 20
Zoals wel vaker in de Bijbel staat tegenover al het denken en plannen van mensen, waar heel veel woorden voor nodig zijn, Gods korte en heldere reactie. Heel de planning van deze man blijkt in Gods ogen ‘dwaas’ te zijn. Want waar deze man niet bij stil heeft gestaan, is dat hij sterveling is. Zijn hele toekomst lag in het leven hier en nu. Het aardse is alles voor hem. Met andere woorden: hier ontmoet je een echte materialist. Hij is vergeten dat God ons de mogelijkheid en ruimte geeft om te genieten, maar dat we wel moeten beseffen dat God ooit rekenschap vraagt van hoe we met het goede dat we krijgen, zijn omgegaan (zie Prediker 11:7–9 en 12:14).

Vers 21
Dit vers is de ontknoping van heel de gelijkenis. Het probleem zit niet in de rijkdom of in het rijk worden, maar in de verkeerde gerichtheid. Want hebzucht is onverzadigbaar en levert uiteindelijk ‘alleen maar’ rijkdom op. Die rijkdom moeten we bovendien aan het eind van ons leven weer achter laten. Daar tegenover is er Iemand die ons diepste verlangen vervullen kan: God. Dé manier om onze hebzucht te beteugelen, is daarom niet een krampachtig afzien van allerlei aardse vreugden. Het kan door onze grootste vreugde vinden in God Zelf. Hem (er)kennen als onze hoogste Schat (zie ook Jesaja 55:1 en volgende). Wie zó rijk is in God, zal dan ook anders omgaan met zijn aardse rijkdom. Want wie beseft dat alle goede gave van God komt (Jacobus 1:17), zal dan ook het goede willen doen met die gaven. In het leven en de plannen van de rijke dwaas is geen ruimte voor God en ook de naaste komt er niet in voor. Deze egocentrische rijke is ten diepste nameloos arm.

Een paar dingen om op te letten:

• Hoe makkelijk wordt de voorspoed van sommige mensen niet tot een bron van jaloezie voor anderen? Jezus leert ons met andere ogen te kijken. Niet wat iemand bezit, maar hoe hij/zij staat voor God is van levensbelang. Wie jaloers is, moet daarom bij zichzelf te rade gaan of hij/zij wel rijk is in God.
• Een oude filosofische spreuk luidt: ‘Niemand weet wat leven is, alleen dat het gegeven is’. Deze waarheid wordt in de Bijbel verdiept door de verwijzing dat God ons het leven geeft én er ooit ook rekenschap over vraagt. Jezus spoort ons aan om in dat besef te leven en in dat besef om te gaan met dat wat wij in dit leven krijgen.
• Deze gelijkenis stelt ons voor de spannende vraag waar wij voor werken. Is dat voor onszelf en voor de verwezenlijking van onze plannen? Of is het om daarmee dienstbaar te zijn voor God en onze naaste? Zou dat laatste ook niet veel meer een rol moeten spelen in onze keuzes voor de hoeveelheid, de aard van en de manier waarop we het werk doen dat we doen? Waarin onderscheiden we ons als christenen eigenlijk van diegenen die niet (willen) weten dat eenmaal ‘hun ziel van hen geëist zal worden’?