Bijbelgedeelte: Exodus 17

Vers 1
Na de geschiedenis met de kwakkels en het manna trekt het volk vanuit de woestijn Sin richting de berg Sinaï. Zo komen ze bij Rafidîm. Daar ontstaat, evenals eerder bij Mara, een watertekort. Een nijpend probleem, want zonder water redt men het niet lang in de woestijn. En voor een groot volk is een grote hoeveelheid water nodig!

Vers 2
Het bange volk stelt Mozes verantwoordelijk, omdat hij hen de woestijn heeft ingeleid. Ondanks alle zorg van de HEERE geven de Israëlieten ook hier geen enkel blijk van vertrouwen in Hem. Mozes stelt dan ook haarscherp dat deze kritiek ten diepste kritiek op de HEERE is. Híj is toch uiteindelijk de Leidsman van het volk? ‘Waarom’ zo zegt Mozes, ‘verzoekt gij de HEERE?’

Vers 3
Opnieuw haalt het volk het bekende motief van stal: ‘hebt u ons uit Egypte geleid om ons in de woestijn te laten sterven?’ Daarbij noemen ze de kinderen, omdat die groep het meest kwetsbaar is. Het vee wordt genoemd, omdat de Israëlieten als veehouders van hun kuddes afhankelijk zijn. Israël is alweer vergeten hoe ze tot de HEERE om hulp hebben geroepen, toen ze in Egypte onder het slavenjuk zuchtten (Exodus 2:23-25).

Vers 4
De situatie is voor Mozes zeer bedreigend. De Israëlieten lijken zelfs hem te willen stenigen. Nog steeds blijkt in niets dat het volk enige hulp van de HEERE verwacht. Mozes daarentegen weet wel bij Wie hij met zijn nood terecht kan.

Vers 5
Mozes krijgt van de HEERE het uitdrukkelijke bevel zijn staf met zich mee te nemen. Ook de oudsten moeten mee als vertegenwoordiging van het volk. Er wordt gezegd dat het de staf is waarmee Mozes op de rivier geslagen heeft. Aäron sloeg, in opdracht van Mozes op de Nijl, waardoor het water van de rivier in bloed werd veranderd (Exodus 7:20). De aanwezigheid van de staf zal ook nu bij Mozes en het volk de verwachting van een wonder hebben gewekt. Maar wordt het een genadewonder of een straffend wonder?

Vers 6
De HEERE straft niet, maar betoont opnieuw Zijn genade. Dit gebied werd beschouwd als horend bij het gebergte van Horeb, een andere naam voor het Sinaïgebergte. Als Mozes op de rots gaat staan, mag hij weten dat de HEERE daar bij hem is. Hij zal door Mozes een wonder verrichten voor de ogen van het hele volk. Israël wordt opnieuw op wonderbaarlijke wijze door de HEERE gered!

Vers 7
In de naam die Mozes aan deze plaats geeft, wordt niet zozeer het wonder, maar vooral het conflict daaraan voorafgaand, benadrukt. De naam betekent ‘verzoeking en geruzie’. Het volk heeft nog een lange weg te gaan voordat het klaar is om het land Kanaän binnen te trekken.
Ook in het Nieuwe Testament lezen we over de steenrots. Paulus zegt in 1 Korinthe 10:4 dat de Israëlieten hebben gedronken uit de geestelijke steenrots. Deze steenrots, zo zegt Paulus, is Christus. Hij biedt ons het levende water. Ook wij moeten, met vallen en opstaan, leren te vertrouwen op de HEERE en op deze Steenrots, voordat wij het hemelse Kanaän kunnen betreden.

Vers 8
De Amalekieten zijn de nakomelingen van Amalek, een kleinzoon van Ezau (Genesis 36:15-16). Deze nomaden, bekend vanwege hun rooftochten, beschouwden de komst van Israël waarschijnlijk als een bedreiging. In Deuteronomium 25 lezen we dat deze laffe aanval is gericht tegen Israëls zwakste punt, de achterhoede. Daar bevinden zich de zwakke en vermoeide mensen.

Vers 9
Mozes reageert adequaat. We lezen hier voor het eerst van Jozua, maar zijn aanwezigheid wordt als vanzelfsprekend beschouwd. Zijn naam betekent hetzelfde als ‘Jezus’: ‘de HEERE redt’. Oorspronkelijk was zijn naam Hosea (Numeri 13:8 en 16). Hij krijgt van Mozes de militaire leiding. Mozes zal zelf met zijn staf, de ‘staf Gods’, een hoge heuvel in de buurt beklimmen. Opnieuw wordt niet gezegd wat er met die staf zal gebeuren, maar haar aanwezigheid wekt ook hier de verwachting van een wonder.

Vers 10-13
De volgende dag gaat Jozua in de tegenaanval. Militair is Israël tegen Amalek niet opgewassen. Zonder hulp van de HEERE is Israël de onderliggende partij. Door het verband tussen de opgeheven handen van Mozes en het verloop van de strijd wordt duidelijk dat Israël deze overwinning puur aan de HEERE te danken heeft. Doordat Aäron en Hur het probleem van Mozes’ vermoeidheid weten op te lossen, kan Jozua uiteindelijk de Amalekieten beslissend verslaan.

Vers 14
Mozes moet deze episode opschrijven in een boek ‘ter gedachtenis’. Amalek wacht een zware straf, want wat dit volk hier heeft gedaan, is meer dan zomaar een ‘grensconflict’. De Amalekieten hebben het volk van de HEERE op een laffe manier aangevallen. Ze hebben zich door de duivel laten gebruiken om het heilsplan van de HEERE in gevaar te brengen. Daaruit is gebleken dat ze God niet vrezen (Deuteronomium 25:18).

Vers 15-16
‘De HEERE is mijn banier’ dit is de naam die Mozes geeft aan het altaar dat hij bouwt als herinnering aan Gods genadige hulp. God heeft als hemelse Generaal zijn leger de overwinning gegeven.
Het daaropvolgende vers is, zoals de kanttekeningen bij de Statenvertaling zeggen ‘wat duister’. Met ‘de hand’ kan de hand van de HEERE zijn bedoeld, waarmee Hij zweert dat Hij de Amalekieten zal uitroeien. Een andere verklaring is, dat deze hand de hand van de Amalekieten is. Zij hebben, door Israël aan te vallen, hun hand uitgestrekt naar de troon van de HEERE. Wat de juiste verklaring ook is, duidelijk is dat dit de bron is voor een lange oorlog tussen de HEERE en Amalek. Hieruit vloeit ook de opdracht voort die in Deuteronomium 25:17-19 staat, waar Israël geboden wordt de Amalekieten te vernietigen.
Eeuwen later zal Saul deze opdracht grotendeels uitvoeren (1 Samuël 15). Niet geheel: ook Haman is een Amalekiet (Esther 3:1). Haman tracht het Joodse volk te vernietigen om zo, in dienst van de duivel, Gods heilsplan te verijdelen. Zo speelt door de Joodse geschiedenis steeds weer dit conflict tussen Amalek en Israël, tussen slangenzaad en vrouwenzaad, tussen de HEERE en de satan.