Bijbelgedeelte: 1 Samuël 4

Vers 1
Het eerste deel van vers 1 gaat verder waar het laatste vers van het vorige hoofdstuk is gebleven. Dit vers laat zien wat er veranderd is sinds de komst van Samuël. In hoofdstuk 3:1 wordt gezegd dat het woord van de HEERE dierbaar (schaars) was, maar nu Samuël is geroepen mag hij, in de Naam van de HEERE, weer spreken tot het volk. Meteen na deze zin wordt verteld dat Israël ten strijde trekt, maar de Bijbel bedoelt niet te zeggen dat Israël dat op het bevel van Samuël doet. Er begint in vers 1b een nieuwe geschiedenis.
De naam ‘Eben Haëzer’ wordt nu als herkenningspunt genoemd, hoewel hij pas later die naam krijgt (1 Samuël 7:12). De Filistijnen woonden in vijf steden, die ongeveer gelegen waren op de plek waar tegenwoordig de Gazastrook zich bevindt. Afek ligt een stuk noordelijker dan hun woongebied. De Filistijnen zijn dus de aanvallende partij. Ze vormen een bedreiging voor de stammen die in het midden van Kanaän wonen. Israël stelt zich ter verdediging tegenover hen op. Hoewel Samuël als profeet bevestigd is (hoofdstuk 3:21), wordt hij hier nog niet om advies gevraagd.

Vers 2
In de slag die volgt, doden de goed getrainde Filistijnen vierduizend Israëlieten, maar Israël behoudt de slagorde en slaat niet op de vlucht. De Filistijnen behalen dus een grote, maar geen doorslaggevende overwinning.

Vers 3-8
Doordat ze niet op de vlucht zijn geslagen, kan het Israëlische leger terugkeren in zijn legerkamp. Daar gaan de aanvoerders met elkaar in krijgsberaad. Het is positief dat ze de hand van de HEERE in het verloop van de veldslag zien. Ze vragen echter niet de HEERE Zelf om raad, noch rechtstreeks, noch via Samuël. Deze leidsmannen denken waarschijnlijk terug aan de tijd van de woestijnreis. Toen had het volk de ark altijd bij zich en won Israël elke veldslag. Ze trekken de conclusie: als de ark nu in ons midden is, winnen we deze veldslag dus ook.
De ark is echter wel het téken van Gods aanwezigheid, maar niet zomaar een magisch voorwerp waarmee het volk de HEERE kan dwingen om te helpen. De priesters Hofni en Pinehas, die het met de voorschriften van de HEERE toch al niet zo nauw nemen (1 Samuël 2:22), komen meteen met de ark naar het slagveld. Dat de aarde dreunt bij het gejuich, komt vermoedelijk van het bijbehorende gestamp met de voeten.
De Filistijnen hebben al snel door wat er aan de hand is. De verhalen over geschiedenis van Israëls uittocht en intocht, inmiddels enkele honderden jaren geleden, gaan bij hen blijkbaar nog steeds rond. De eerdere veldslagen konden ze met hun militaire kunde winnen, maar nu de God van Israël mee gaat doen, is het een ongelijke strijd. Dat ze over het meervoud ‘goden’ spreken, komt waarschijnlijk omdat ze de twee cherubs bovenop de ark voor godenbeelden aanzien.

Vers 9-11
De Filistijnen vrezen dat ze nu een periode van onderdrukking door de Israëlieten tegemoet gaan. Zelf hebben ze het volk Israël immers ook lange tijd onderdrukt (Richteren 13:1). Vanuit dat vooruitzicht moedigen ze elkaar aan: het wordt nu alles of niets.
Maar de veldslag verloopt helemaal anders dan beide partijen hadden verwacht. Israëls slagorde houdt ditmaal geen stand. Iedereen vlucht ‘naar zijn tenten’, d.w.z. naar zijn eigen huis. Dertigduizend doden betekent een enorm verlies. En wat erger is: de ark, het teken van de aanwezigheid van de HEERE, is buitgemaakt. Een grotere ramp voor Israël is niet voor te stellen. Het is de ark van het verbond! Zal de HEERE nog wel iets met het volk te maken willen hebben, nu deze ark weg is? Ook Hofni en Pinehas, de beide priesters die eens Eli moeten opvolgen, zijn gesneuveld. In hun dood wordt de profetie van 1 Samuël 2:34 waarheid.

Vers 13-18
De genoemde Benjaminiet komt op weg naar zijn thuisland langs Silo. Het feit dat hij de afstand van ongeveer dertig kilometer nog diezelfde dag heeft afgelegd, geeft aan dat hij hard gelopen heeft. Uit de gegevens van vers 13 en vers 18 kunnen we afleiden dat Eli naast de stadspoort, langs de kant van de weg zat. Hij zat daar op een stoel zonder leuning in afwachting van nieuws. Niet zozeer de afloop van de slag of het wel en wee van zijn eigen zonen, maar het lot van de ark deed hem vol spanning afwachten.
De boodschapper draagt de tekenen van rouw. Bij binnenkomst in Silo rent hij blijkbaar de blinde hogepriester voorbij. Maar Eli hoort het gerouwklaag, en daarop wordt de man bij de hogepriester gebracht. De Benjaminiet vertelt wie hij is en brengt dan het verschrikkelijke nieuws. Ook hier gaat het Eli in de eerste plaats om nieuws van de ark. Wanneer hij dát hoort valt hij in ontzetting achterover. Zo sterft deze richter op 98-jarige leeftijd. Hij had de dienst aan de HEERE lief, maar miste ruggengraat om deze dienst krachtig te verdedigen.

Vers 19-22
Het slechte nieuws vervroegt de weeën bij de vrouw van Pinehas. Deze bevalling wordt haar dood, maar ook voor haar is het slechtste nieuws niet de dood van haar man, maar het wegvoeren van de ark. Het feit dat ze, ondanks de dood van haar man, toch een mannelijke nakomeling heeft (vers 21), troost haar dan ook niet. Ze noemt haar kind Ikabod, wat betekent ‘de eer is weg’.
Israël is in grote nood. De dichter van Psalm 78 zingt er jaren later nog van (Psalm 78:60-64). De ark is weg, de hogepriester is gestorven, zijn opvolgers zijn dood. Wat moet er van Gods volk terechtkomen? Alleen de HEERE Zelf kan nog redding brengen.