Bijbelgedeelte: Numeri 21:1-9

Intro
Na bijna veertig jaar loopt de woestijnreis ten einde. Vanuit het bronnengebied van Kades, wil Mozes oostwaarts door het gebied van de Edomieten trekken. Edom, notabene Israëls broedervolk, ontzegt Israël de doorgang door hun land. Het volk wordt daarom gedwongen een omweg te maken. Eerst reist het volk nu naar Hor, waar Aäron sterft (Numeri 20).

Vers 1
De gang van Israël naar het beloofde land zorgt voor onrust bij de Kanaänitische volken. Harad was één van de stadskoninkrijken van Kanaän. ‘Wonend tegen het zuiden’ doelt op de plaats binnen het land Kanaän. De stad lag noordelijk ten opzichte van het kamp van de Israëlieten. ‘De weg der verspieders’ verwijst vermoedelijk naar de route die de verspieders in Numeri 13 hebben gevolgd.

Vers 2
Het verbannen van steden betekent dat men alle mensen doodt en de veroverde goederen aan de dienst van de HEERE ter beschikking stelt.

Vers 3
De naam Horma, die na de overwinning aan de plaats gegeven wordt, betekent ‘verbannen’. We lezen deze naam ook in Numeri 14:45, waar het volk eigenzinnig het land probeert te veroveren. In Jozua 12:14 is deze plaats opgenomen in de rij met overwonnen koningen en in Richteren 1:17 wordt vermeld hoe Juda en Simeon daar gezamenlijk opnieuw de Kanaänieten verslaan.

Vers 4
De reis naar het land Kanaän wordt nu voortgezet. Zoals in de intro gezegd, moet het volk vanwege Edom een omweg maken. Ze gaan richting de Schelfzee, waarmee hier de golf van Eilat wordt bedoeld. Het volk wordt ongeduldig en dat is wel begrijpelijk als we beseffen dat het volk nu zuidwaarts de woestijn weer ingaat, terwijl ze met hun overwinning op Harad in het noorden juist tot in het land Kanaän waren doorgedrongen.

Vers 5
Opnieuw uit het volk zijn ontevredenheid tegen Mozes, maar nu wordt met hem ook God in één adem genoemd. In Numeri 14:3 wordt de HEERE nog na Mozes en Aäron verweten het volk naar een te sterk land gevoerd te hebben. Nu echter worden Mozes en God direct op één lijn genoemd en als de verantwoordelijken ter verantwoording geroepen. Bovendien is Aäron kort hiervoor gestorven, dus Mozes staat er als leider van het volk nog meer alleen voor.

Vers 6
Nergens is te lezen dat God de klachten van het volk op welke wijze dan ook honoreert. De klacht over het manna doet ook blijken dat er van daadwerkelijke honger geen sprake is, maar dat het volk de dagelijkse omstandigheden, met als druppel de omweg, gewoon zat is.
De slang werd in het gehele oude Nabije Oosten gevreesd. Daarnaast had hij ook een belangrijke, tegenstrijdige symboolfunctie. De slang gold als symbool voor zowel negatieve zaken als chaos en dood, alsook voor positieve zaken als soevereiniteit, leven, vruchtbaarheid en wijsheid. De aanduiding ‘vurig’ kan slaan op de roodachtige kleur van het dier, het brandende gevoel wat zijn beet veroorzaakt of op het feit dat deze slang giftig is.

Vers 7
Evenals bij de beschuldiging worden ook in de schuldbelijdenis Mozes en de HEERE genoemd. Het is voor de mensen duidelijk dat deze slangenplaag een straffende daad van God is. Hij is het dus ook die hen van de slangen verlossen kan. Weer doet Mozes voorbede voor het volk. Niet voor niets wordt hij in Numeri 12:3 de zachtmoedigste van alle mensen genoemd.

Vers 8
Zoals het volk alleen via Mozes communiceert, zo spreekt ook de HEERE alleen Mozes rechtstreeks aan. Het gebed van het volk, uitgesproken door Mozes, wordt ten dele verhoord. God neemt de slangen niet weg. De Israëlieten worden nog steeds gebeten, maar de dodelijke gevolgen van de slangenbeet worden teniet gedaan. Daarvoor is het wel nodig te geloven dat het zien op de slang levensreddend is. Het volk moet op de slang zien om te blijven leven. Opvallend is daarbij dat de slang, die in de voorgaande verzen nog het symbool is van oordeel en dood, nu het symbool wordt van het leven. In dit gedeelte komen deze tegenovergestelde symboolfuncties dus naast elkaar te staan.

Vers 9
‘Koperen slang’ is in het Hebreeuws een woordspeling. Mozes plaatst deze slang op een staak, zichtbaar voor iedereen. Of alle gebeten Israëlieten daadwerkelijk het bevel van de HEERE hebben opgevolgd, vermeldt de tekst niet. Wel is duidelijk dat Gods belofte bewaarheid wordt: iedereen die wordt gebeten, maar vervolgens naar de slang kijkt, blijft in leven.

Tot slot
In 2 Koningen 18:4 lezen we hoe koning Hizkia ‘de koperen slang die Mozes gemaakt had’ verbrijzelt. De koperen slang is een eigen leven gaan leiden en wordt als cultisch object vereerd. In de geschiedenis van Numeri 21 had hij slechts een symbolische functie. Niet de slang zelf gaf genezing, maar door het vertrouwend zien op hem bleef iemand die gebeten was, in leven. Nu ze als afgodsbeeld wordt vereerd, ziet Hizkia zich genoodzaakt hem te vernietigen.
In het Nieuwe Testament komt de koperen slang opnieuw terug. In Johannes 3:14 vergelijkt Jezus zichzelf met deze slang. Zoals de slang in woestijn werd verhoogt tot redding van hen die geloofden dat ze bleven leven wanneer ze naar hem keken, zo zal Jezus verhoogd worden ‘opdat een ieder die in Hem gelooft niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe’. (Johannes 3:15) Wat deze verhoging precies inhoudt, blijkt uit het verdere van het Evangelie naar Johannes. In Johannes 12:32-33 spreekt Jezus opnieuw van Zijn verhoging, daarmee doelend op Zijn wijze van sterven. Jezus wordt verhoogd aan een kruis zodat een ieder die in geloof zijn ogen op dat kruis richt, zal leven tot in eeuwigheid.

Kijk voor de gevolgde route in de woestijn op de volgende sites: http://levendwater.org/atlas/atlas032.htm of http://home.wanadoo.nl/martijnvanderweerd/digibord/startpagina-beeldmateriaal-bijbellessen.htm