Bijbelgedeelte: Jozua 24:1-28

Intro
Dit gedeelte geeft een zogenaamde ‘verbondsvernieuwing’ weer waarin het hele volk Israël nadrukkelijk stilstaat bij de verbondssluiting op de Sinaï. Dat betekent allereerst dat het volk stilstaat bij het wonder van Gods genade en verkiezing. Het betekent ook dat het volk als geheel en persoonlijk een soort hernieuwde geloofsbelijdenis doet, waarin het uitspreekt de HEERE te willen dienen (zie voor vergelijkbare gebeurtenissen Exodus 24:1–8, 2 Koningen 23:1–3, 21–22, Nehemia 8:5–9). Hier wordt met deze verbondsvernieuwing een periode afgesloten (de uittocht én de tocht door de woestijn) en nu na de intocht in Kanaän wordt een nieuwe start gemaakt.

Vers 1
Waarom Jozua voor Sichem kiest, is niet helemaal zeker. Er zijn twee dingen die een verklaring vormen voor de bijzonderheid van deze plaats. Ten eerste is Sichem de stad/streek waar Silo, de plek waar de tabernakel stond, lag. Een plechtige gelegenheid zoals in dit hoofdstuk beschreven, vond zeer waarschijnlijk plaats in de buurt van de ark. De uitdrukking ‘zich stellen voor het aangezicht Gods’ verwijst ook zeer waarschijnlijk naar de aanwezigheid van de tabernakel (zie ook vers 26). In de tweede plaats was Sichem voor Israël een bijzondere plaats omdat Abraham hier voor het eerst een altaar bouwde (Genesis 12:6).
Oudsten, hoofden, richters en ambtlieden waren leiders van families én mensen die speciaal aangesteld waren om leiding te geven (zie onder andere Exodus 18).

Vers 2 – 13
Jozua geeft hier door wat de HEERE hem geopenbaard heeft. Dat gaat in de vorm van ‘geschiedenisles’ met een heel bijzonder doel. Hij wil Israël laten beseffen hoe het komt dat ze gekomen zijn waar ze nu zijn. Daarom verwijst de HEERE allereerst naar de afkomst van Israël. Als Hij Abraham niet geroepen had, dienden ze nu ook nog gewoon andere goden. Door heel de geschiedenis is steeds duidelijk: Het is de HEERE, die Israël gevormd heeft, die Israël redt! Alles wat Israël heeft – een land, steden, wijngaarden, olijfbomen- is een gift van God.

Vers 14 – 15
De voorgaande verzen zijn als het ware een lange inleiding op de kern van de boodschap. Die kern wordt duidelijk in een vurige oproep van Jozua aan het volk om de HEERE nu van harte te dienen. Dat is een keuze in twee richtingen. Het gaat om een ‘dienen in oprechtheid en waarheid’ en het gaat om ‘wegdoen van andere goden’. Door genade van harte ‘ja’ zeggen tegen de HEERE gaat altijd samen met van harte ‘nee’ zeggen tegen de zonde.
Voor het volk staat een bewogen Jozua. Dat blijkt uit wat hij zegt. Hij staat er niet als iemand die ‘slechts een boodschapper’ is maar hij is er zelf met hart en ziel bij betrokken. Hij is een echte voorganger doordat hij in deze goede keus het volk voorgaat. Nog voordat het volk zich uitspreekt, mag iedereen het weten dat Jozua en allen die bij hem horen, de HEERE zullen dienen!

Vers 16 – 21
Het volk antwoordt bevestigend. Ze erkennen de leiding van de HEERE in hun leven en in het leven van hun voorvaders. Maar Jozua lijkt dat niet te kunnen geloven. Maar let goed op het ‘indien’ in vers 20. Het is niet zo dat Jozua oordeelt over de harten van de Israëlieten maar hij wijst ze op de gevolgen als ze zich niet houden aan de opdracht om de HEERE alleen te dienen. Hij scherpt het als het ware in dat een halfslachtige keus een keus tegen de HEERE is. Anders gezegd: Het gaat in dit hoofdstuk over de verbondszegen (wat God belooft aan Zijn volk) en de verbondswraak (Gods oordeel over zijn volk als ze Hem de rug toekeren). Met hun antwoord in vers 21 laat het volk weten dat ze begrijpen waar Jozua het over heeft. Een citaat uit ‘Dächsel’: ‘Toen zei Jozua, die er maar al te zeer van overtuigd was, dat hun voornemens wel goed waren, maar dat zij zich zo spoedig aan de verzoeking overgaven, om het volk voor te spiegelen, dat de belofte, die zij daar eenstemmig gedaan hadden, van hoge ernst en zwaar gewicht was, dat het niet genoeg was in een ogenblik van geroerdheid een goed voornemen op te vatten tot het volk: Gij zult de HEERE niet kunnen dienen, 1) als gij u niet van harte bekeert, en u zuivert van de smet van de afgoden want Hij is een heilig God; Hij is ook een ijverig God, 2) die u geheel en al tot Zijn eigendom wil hebben, Hij zal uw overtredingen en uw zonden niet vergeven, als gij in de mening verkeert, dat gij Hem wel kunt dienen, en tevens volop de genietingen van de zonde hebben.’

Vers 22 – 25
In deze verzen wordt de belofte van het volk als het ware onderstreept. Israël beseft niet alleen wat de HEERE belooft maar ook wat er gebeurt als ze de HEERE vergeten. Het woord ‘getuigen’ wijst op het persoonlijke van dit moment. Persoonlijk in die zin dat iedereen die voor Jozua staat het in eigen persoon belooft. Ook persoonlijk omdat iedereen hier de verplichting op zich neemt om elkaar aan deze belofte te herinneren. Denk in dit verband ook aan onze doop- en belijdenisdiensten waarbij er ook aan de gemeente gevraagd wordt getuige te zijn. Dat wil zeggen: niet alleen doopouders en mensen die belijdenis doen, maar ook de andere leden van de gemeente hebben een verantwoordelijkheid.

Vers 26 – 28
Als afsluiting van deze plechtigheid wordt alles opgeschreven en er wordt een gedenksteen opgericht. Deze steen heeft ‘gehoord’ wat er namens de HEERE tegen het volk gezegd is en de reactie daarop door Zijn volk. Dat zijn dingen die nooit vergeten mogen worden. Het zijn dingen die getuigen van Gods trouw. Daarmee is die steen een aansporing om deze God nooit te vergeten. Het is ook een aansporing om ons er voor te bewaren dat de woorden van de HEERE, die wij gehoord hebben én de daden die Hij gedaan heeft, nooit tegen ons zullen getuigen maar dat we zullen doen wat de HEERE van ons vraagt.

In Jozua 24 is het heel duidelijk: In het verbond is de HEERE altijd de eerste. Hij richt het verbond op met Zijn volk. Door Zijn woorden en daden werkt Hij met Zijn Geest in de harten van dat volk om het te overtuigen van Zijn liefde voor hen. Daarbij wordt de verantwoordelijkheid van ons ‘ingesloten’. Dat wist Jozua! Daarom doet hij een vrijmoedige oproep aan het volk. Bewogen en met vertrouwen dat God daar doorheen zal werken. Dat moeten wij dan ook maar doen. Mensen oproepen naar de HEERE te luisteren en van harte in Zijn wegen te gaan. In het vertrouwen dat God door die oproep heen werkt en harten verandert, ‘neigt tot de vrees van Zijn Naam’ (Psalm 25).