Bijbelgedeelte: Jona 3 en 4

Jona 3

Vers 1-3a
De uitdrukking ‘ten anderen male’ vestigt de aandacht op Jona’s eerdere ongehoorzaamheid. Jona krijgt nadrukkelijk de opdracht om Gods woorden aan Ninevé bekend te maken. Niet zijn eigen ideeën dus over deze stad. Let er op dat wie dit voor het eerst leest, nog niet kan weten of Ninevé werkelijk vernietigd zal worden of niet. Deze keer gehoorzaamt Jona wel. Hij is bereid om te gaan en gaat.

Vers 3b-4
Van Ninevé wordt gezegd dat het ‘een grote stad Gods’ en een stad ‘van drie dagreizen’ was. Groot wil zeggen: ‘belangrijk’. De toevoeging ‘stad Gods’ wil dan zeggen: ‘belangrijk in Gods ogen’. De mens keert zich van God af en God stuurt Zijn boodschapper naar die mens toe. Achteraf blijkt Gods plan met Ninevé.
De toevoeging ‘drie dagreizen’ wil zeggen dat Jona drie dagen nodig zal hebben om deze hele stad met zijn de boodschap van de HEERE te bereiken. Jona lijkt slechts het oordeel aan te zeggen (let op de overeenkomst met Sodom en Gomorra in Genesis 19). Maar de veertig dagen verwijzen naar een tijd van inkeer, bezinning én ook bekering. Ninevé krijgt nog veertig dagen. Als er in die tijd niets verandert, wordt de stad verwoest. Binnen één dag is deze boodschap in heel Ninevé bekend.

Vers 5-8
Jona’s prediking blijft niet zonder uitwerking (zie ook Mattheüs 12:41). Geloven ‘aan God’ betekent geloven in de dingen die door een profeet namens God gezegd worden. Vasten is in de Bijbel een uiting van berouw. Door te vasten word je stilgezet bij je afhankelijkheid en bij het feit dat al het goede van je leven van God komt. Een zak was een rouwkleed (Genesis 37:34). Kortom, de inwoners van Ninevé, de koning en de voornaamsten van de stad voorop, laten in alles merken dat ze het oordeel van God vrezen. De koning van Ninevé vernedert zich voor God door al zijn uiterlijke pracht af te leggen en net als het volk een zak als rouwkleding te dragen. In zak en as zitten is een uiting van rouw en radeloosheid.
Er wordt zelfs een algeheel vasten uitgeroepen. Geen eten, zelfs geen drinken, voor mensen en beesten. Tegelijk moet iedereen sterk tot God roepen, aanhoudend bidden dus. Daarbij wordt benadrukt dat een concrete levensverandering nodig is.
Let er op dat dit hele gebeuren, deze reactie van dit volk en hun koning, tot beschaming is van Israël dat niet luisterde naar de door God gezonden profeten.

Vers 9-10
Het ‘wie weet’ uit vers 9 is geen uiting van twijfel over Gods bereidwilligheid om te vergeven, maar een uiting van hoop op werkelijke bekering van de Ninevieten en daarop volgende vermindering of kwijtschelding van de straf door God (zie voor deze uitdrukking Joel 2:14). Gods berouw is in dit geval: God doet niet waar Hij mee gedreigd heeft. Het is een menselijke manier van spreken die ons laat zien dat God als een levende God met ons omgaat. Een extra aansporing ook voor ons om Gods eisen serieus te nemen. In Ninevé blijkt dat een beroep op Gods hart niet tevergeefs is. God ziet de uitingen van geloof en bekering en Hij voert het oordeel niet uit.
Let op dat er geen discussie moet ontstaan over de echtheid van het geloof van de mensen in Ninevé. Wie wil weten hoe echt het volgens God is, moet Mattheüs 12:41 er nog maar eens bij lezen. Zowel voor Israël als voor ons is de vraag: Hoe reageren wij op het woord van de HEERE?

Jona 4

Vers 1-5
Jona ergert zich aan Gods barmhartigheid. ‘Was dit mijn woord niet’ moet je lezen als: ‘Ik dacht het al bij mezelf’. Jona wilde niet naar Ninevé omdat hij al vermoedde dat God hem stuurde omdat Hij aan Ninevé genade wilde bewijzen. Jona wist dat God zo is. Heel Israël kon het weten. Want de woorden die hij in vers 2 gebruikt, verwijzen naar Gods eigen openbaring aan Mozes in Exodus 34:6. Zo is Hij! Zie ook Lukas 15:25-32.
Twee dingen die de HEERE hiermee zeggen wil: Allereerst dat elke profeet die Hij stuurt door Hem gestuurd wordt opdat zondaars zich bekeren van hun levenswandel zónder en daarmee tégen God. Altijd met de bedoeling dat zij zich zullen bekeren tot God én leven. Ten tweede dat wij moeten leren Gods genade ook aan anderen te gunnen.
Jona heeft geen zin meer om zich verder nog in deze dingen te verdiepen. Hij wil liever dood en hij reageert niet eens meer op de vraag van de HEERE. Hij gaat zitten wachten om te zien of Ninevé misschien alsnog wordt verwoest.

Vers 6-10
Dan gaat God in Zijn barmhartigheid Jona een les leren die hij en wij nooit meer vergeten mogen. ‘God beschikt’, staat er drie keer. Daarin blijkt Gods almacht. Almacht die Hij ten dienste van Zijn liefde inzet. Hij laat in één nacht een boom groeien. Hij stuurt een simpel wormpje. Hij laat een warme wind waaien. Het eerste maakt Jona geweldig blij. Het tweede brengt Jona tot razernij. En het derde brengt Jona op het randje van de dood. En dan zoekt de HEERE Jona weer op en stelt opnieuw de vraag die Hij ook al stelde in vers 4. Jona’s reactie is schokkend. Hij is zeer overtuigd van zijn eigen gelijk. Hij is terecht kwaad, denkt hij. Let op het indrukwekkende geduld dat de HEERE hier heeft met Zijn profeet en kind Jona. Hij verdraagt Jona’s opstandigheid en gebruikt het om iets duidelijk te maken. Een mens zoals Jona doet al zijn best om een boompje te sparen (verschonen). Zo’n boompje wat niet eens door jou gemaakt is. En dan… de HEERE. Hij ziet in Ninevé een stad met alleen al honderd en twintig duizend kinderen, én veel vee: Allemaal schepselen, door Zijn hand gemaakt (zie hierbij hoofdstuk 4:2).
Wie durft er na het lezen van dit kleine boekje nog klein te denken van Gods liefde en barmhartigheid? Of wie durft die liefde nog voor zichzelf te houden? Jona zwijgt. Stil geworden onder Gods liefde. Wie kan tegen zoveel barmhartigheid op?