Bijbelgedeelte: Filémon

Vers 1-2
Het is omstreeks het jaar 62. Paulus zit omwille van het evangelie gevangen in Rome. Vanuit Rome schrijft hij deze brief aan Filémon, een welgesteld man die waarschijnlijk in Kolosse woonde (Kolossensen 4:9, 12 en 17). Deze Filémon nam een belangrijke plaats in binnen de gemeente van Kolosse. Hij wordt door Paulus ‘medearbeider’ genoemd (hij is misschien voorganger) en de gemeente komt samen in zijn huis. Appia is waarschijnlijk zijn vrouw en Archippus, ook een belangrijk lid van de gemeente, is misschien zijn zoon of huisgenoot.

Vers 3-7
Paulus begint zijn brief met een zegenbede. Hij dankt God voor het goede dat hij over het werk van Filémon mag horen. Hij doet dat ‘opdat’ (vers 6) hierdoor meer en meer duidelijk wordt dat hij deel heeft aan Christus. Dit zal ook blijken uit zijn liefdadigheid. Het geloof werkt immers door de liefde. Doordat zijn geloof sterker wordt, zal aan Filémon nog meer bekend worden welke mogelijkheden er onder hem en de zijnen zijn, om het goede te doen. Dat goede kan slechts gedaan worden door het werk van Christus Jezus. Filémon heeft zelf ook al blijk gegeven van de liefde om het goede onder de heiligen te doen. Paulus beëindigt de inleiding met de hartelijke aanspreekvorm ‘broeder’.

Deze inleiding is het uitgangspunt voor het hoofddoel van deze brief: een verzoek van Paulus aan Filémon. Het gaat om Onesimus, een slaaf van Filémon. Deze slaaf is weggelopen, vermoedelijk omdat hij in het huis van Filémon veel heeft gehoord over Christus en over de vrijheid die door Jezus in de wereld is gebracht. Vrij zijn, dat wil deze slaaf en daarom vlucht hij naar de prediker van die boodschap: Paulus. Daarbij heeft hij ook het één en ander van zijn meester gestolen (vers 18). Maar als hij uiteindelijk bij Paulus in Rome aankomt, moet deze de jonge slaaf teleurstellen. Onesimus heeft de boodschap verkeerd begrepen. Het vrijheidsideaal van Onesimus is geheel anders dan de vrijheid die Christus brengt.
Maar door de prediking van Paulus mag Onesimus de ware vrijheid in Christus leren kennen. Dat heeft echter consequenties. Onesimus moet leren dat een dienstknecht van Jezus gehoorzaam moet dienen op de plaats waar hij door God is gesteld (Titus 2:9-10). Dat betekent dat Onesimus naar Filémon moet terugkeren. Hij zal zijn heer moeten bekennen dat hij fout is geweest. Maar hoe zal zijn heer daar op reageren? Het was in de Romeinse wereld niet ongewoon om weggelopen slaven de doodstraf te geven. Nu zou Filémon zo ver misschien niet gaan, maar een stevige straf kon Onesimus toch wel verwachten. Daarom pleit Paulus door middel van deze brief voor hem.

Vers 8-12
‘Filémon’ zo wil hij zeggen, ‘ik dank God opdat jouw geloof sterker wordt waardoor je nog meer onder ogen ziet hoe je in Christus het goede kunt doen. Vanuit dat uitgangspunt heb ik als apostel het recht jou te bevelen, maar dat wil ik niet. Ik wil vanuit de liefde met je spreken. Zou je een man als ik, oud (Paulus is ongeveer 60) en gevangen om de Naam van Christus, dit willen weigeren?’ Nog voor Paulus de eigenlijke vraag gesteld heeft, kan Filémon eigenlijk al niet meer weigeren. En dan komt het verzoek zelf. Vroeger was Onesimus een onbetrouwbare slaaf maar nu is hij juist heel nuttig, want hij is tot geloof gekomen. Nuttig voor Filémon, maar ook voor Paulus! Paulus had Onesimus, die voor hem als een zoon was, wel bij zich willen houden. Hij vraagt Filémon hem weer aan te nemen; dat kan hij toch niet weigeren?

Vers 13-16
Met grote vrijmoedigheid, en ook met een vleugje humor, schrijft Paulus verder. ‘Ik had hem graag bij mij gehouden, en natuurlijk had je dat goed gevonden, maar ik wilde je het toch eerst netjes vragen.’ En eigenlijk is Filémon er helemaal niet minder van geworden. Vroeger was Onesimus slechts een slaaf die Filémon hoogstens tot zijn dood had kunnen bezitten, maar nu krijgt hij hem terug als broeder voor eeuwig! Hij is nu niet meer alleen een slaaf, - of hij ook een slaaf zal blijven, ligt in de handen van Filémon - maar hij is nu ook een geliefde broeder. ‘Een geliefde broeder’, zo was hij al voor Paulus terwijl deze hem alleen als leerling kende. Hoe zou hij dan nog meer voor Filémon een geliefde broeder zijn. Filémon had met hem toch heel zijn leven al een ‘vleselijke band’?

Vers 17-19
Nogmaals beveelt Paulus Onesimus aan door zich met hem te vereenzelvigen. ‘Als je meent mijn vriend te zijn, neem dan ook hem aan.’ Daaruit voortvloeiend zegt hij erbij: ‘en wat hij van jou gestolen heeft, zet je maar op mijn rekening.’

Vers 20-21
Paulus keert terug naar de warme aanspreekvorm ‘broeder’. Paulus vraagt om een goede ontvangst van Onesimus, maar ook of hij Onesimus terug mag ontvangen omwille van de dienst van de Heere. Hij spreekt daarbij het vertrouwen uit dat Filémon zijn verzoek niet onbeantwoord zal laten.

Vers 22-25
Nog een klein verzoek voegt hij er aan toe. Blijkbaar biedt de voortgang van het proces Paulus goede hoop dat hij snel vrij zal komen; hij wil dan naar Filémon gaan. Dat is de verhoring van de gebeden van de gemeente te Kolosse. Paulus beëindigt zijn brief met de groeten van de mensen rondom hem. Hij sluit de groeten af met de zegen van de Heere Jezus Christus.

Tot slot
Luther heeft in Paulus’ voorspraak voor Onesimus een beeld van de Heere Jezus Christus gezien, Die Zich over zondaren ontfermt en hun voorspraak is bij hun HEERE.