Bijbelgedeelte: 1 Samuël 5

Hoofdstuk vier is geëindigd in totale ontreddering. Israël is de ark, de hogepriester en zijn beide opvolgers in één klap kwijtgeraakt. De Filistijnen zijn militair heer en meester. Wat moet er van Gods volk terecht komen? Alleen de HEERE Zelf kan nog uitredding brengen.

Vers 1-2
Vanaf de plaats van de veldslag wordt de ark in triomf naar Asdod gebracht. Deze stad was de meest centrale van de Filistijnse steden en bovendien stond daar de tempel van de belangrijke Filistijnse afgod Dagon. In die tempel wordt de ark dan ook neergezet. Zo brengen de Filistijnen hun god de dank voor de overwinning op Israël en op de God van Israël. Dagon had immers bewezen machtiger te zijn dan de HEERE? De handelswijze van de Israëlieten had nu dus tot gevolg dat de eer van de HEERE ernstig wordt geschaad.

Vers 3-5
Daarom gaat de HEERE Zijn eer nu Zelf herstellen. Dagon ligt de volgende morgen op zijn gezicht voor de ark. In die houding lijkt het of deze afgod de ark aanbidt. Dagon’s priesters zetten het beeld maar weer overeind. We lezen verder niets van hun reactie. De volgende morgen ligt Dagon opnieuw in die positie, maar nu zijn zijn hoofd en handen afgehouwen. Er staat ‘afgehouwen’ en niet ‘afgebroken’. De HEERE Zelf heeft Dagon onthoofd en onthand. Zonder hoofd en handen kan Dagon helemaal niets meer. Het slot van vers vier bedoelt te zeggen dat alleen de ruggesteun nog overeind staat. De drempel, waar Dagon’s hoofd en handen op gelegen hebben, heeft vanaf nu een heilige status. Geen voet mag er meer op staan.

Vers 6
In de eerste verzen laat God op subtiele wijze zien wat voor een dwaasheid de Filistijnen begaan hebben door de ark mee te nemen. De Filistijnen hebben de waarschuwing die HEERE hen met de gebeurtenissen rond het beeld van Dagon heeft gegeven, niet serieus genomen. Daarom breekt nu Zijn toorn in alle hevigheid los. Ook hier wordt duidelijk gemaakt dat niet de ark zelf enige magische kracht bezit. Het is de HEERE, de Eigenaar van de ark, die hier straffend optreedt. Hij verwoest ‘hen’, d.w.z. de inwoners van Asdod en het omliggende gebied. De mensen krijgen grote zweren. Deze ziekte wordt blijkbaar overgebracht door muizen (1 Samuël 6:4). Waarschijnlijk waren deze muizen tegelijk een plaag voor het akkerland. Wat voor zweren het precies zijn geweest, is niet helemaal duidelijk. We kunnen denken aan pestbuilen of aan een vorm van melaatsheid. Het spreken over ‘verborgen plaatsen’ (vers 9), doet denken aan aambeien. In ieder geval is het een epidemische ziekte die uiteindelijk de dood tot gevolg kan hebben.

Vers 7-8
Nu wordt het de inwoners van Asdod teveel. Ze erkennen dat de ‘hand van de HEERE’ hard over hen én over Dagon is. Voor deze Filistijnen is het duidelijk Wie de machtigste is. Ze begrijpen dat het niet de ark zelf, maar de Eigenaar van de ark is Die hen straft. Het probleem wordt voorgelegd in een vergadering waarin de koningen van de vijf steden samenkomen. De inwoners van Gath zien geen probleem om de ark over te nemen. De waarschuwing van de HEERE is dus nog niet voldoende geweest. De ark gaat verder zuidwaarts naar Gath.

Vers 9-10
Nu breekt in Gath de epidemie los. De dichter van psalm 78:65-66 bezingt de strijd die de HEERE met de inwoners van Gath aangaat. De inwoners van Gath nemen niet eens, zoals de mensen van Asdod, de moeite om een vergadering met de andere steden te beleggen. Ze sturen de ark meteen door naar Ekron, de meest noordelijke stad van de Filistijnen. Maar in Ekron weet men inmiddels welk onheil de ark met zich meebrengt. De ‘ik’ die spreekt in vers 10 is de koning. Toch wordt de ark in de stad opgenomen, met alle gevolgen van dien.

Vers 11-12
Voor de inwoners van Ekron is het nu duidelijk. De ark moet terug naar Israël, anders kost het hen allemaal het leven. Een dergelijk beslissing kon Ekron natuurlijk niet alleen nemen. De ark was het eigendom van de vijf steden samen. Daarom roepen de Ekronieten opnieuw een vergadering van de vijf koningen bijeen. Het twaalfde vers onderschrijft nog eens de noodzaak van die beslissing. De stad Ekron is het toonbeeld van dood, verderf, pijn, ziekte en rouw.

Tot slot
De Filistijnen meenden dat hun god Dagon bewezen had sterker te zijn dan de HEERE. In deze geschiedenis toont de HEERE dat de Filistijnen wel het volk Israël, maar niet de God van Israël hebben overwonnen. In de confrontatie tussen beide legers (1 Samuël 4) hadden de Filistijnen gewonnen, maar in de confrontatie tussen de HEERE en Dagon, moet de laatste letterlijk buigen. En de trotse steden van de Filistijnen worden door deze God veranderd in een poel van dood en verderf.
Zo wordt de Filistijnen duidelijk dat de nederlaag die Israël bij Eben Haëzer leed, niet het gevolg was van de machteloosheid van de HEERE. De HEERE heeft immers niet eens een Israëlisch leger nodig om de Filistijnen te treffen. De HEERE gaat Zijn eigen soevereine gang, en niemand, Israëliet of Filistijn, kan Hem zijn wil opleggen. Israël leerde dat in hoofdstuk 4. De Filistijnen leren dat hier, in hoofdstuk 5. Zo herstelt de HEERE de gekrenkte eer van Zijn Naam.