Communicatie in de kerkenraad

Leidinggeven aan een gemeente

Dit artikel bevat niet zozeer theorie, maar meer een programma wat u als kerkenraad kunt gebruiken om in gesprek te gaan met elkaar over jullie samenwerking en de onderlinge communicatie te verbeteren. Wilt u liever dat dit programma door een extern iemand geleid wordt? Neem dan contact met ons op.

Neem contact op

Voorvragen: een oefening

Vertel aan één ander wat uw verwachtingen waren toen u met uw ambt begon en wat uw teleurstellingen nu zijn.
Draai de rollen dan om.
In de grote groep vertelt u dan de verwachtingen en teleurstellingen van uw gesprekspartner.

Kunnen wij elkaar begrijpen en elkaars standpunt weergeven?

Stellingen, mee eens of mee oneens?

We moeten gewoon meer praten met elkaar.
Er wordt wel gepraat, maar er wordt niet geluisterd.
Een beetje meer liefde van Christus en er komen geen problemen.
Als dingen principieel mis dreigen te gaan moet je op je standpunt blijven staan.
Miscommunicatie heeft met karakters van mensen te maken.

Bijbelse communicatieregels

Let op wat je zegt (Ps. 141:3)
Wees eerlijk, verdraai de waarheid niet. (Kol. 3:9)
Wees positief, spreek altijd goede woorden (Titus 2:8)
Geef openlijk je fouten of vergissingen toe (Joh. 8:7)
Heb respect voor de ander (Matth. 7:12)
Spreek geen kwaad over de ander waar hij niet bij is (Matth. 18:15)
Probeer de ander niet te veranderen of om te praten, verloochen jezelf (Rom.12:2)
Schort je oordeel op (Rom. 2:1)
De enige manier om iets moeilijks te zeggen is om het te zeggen op een vriendelijke manier (Rom. 12:21)
Laten je woorden altijd aangenaam zijn (Kol. 4:6)
Een zacht antwoord keert de woede af, een krenkend woord wekt toorn op (Spr.15:1)
Niet reageren zonder eerst goed te luisteren (Spr.18:13)
Leef je in in de gevoelens van de ander (Rom. 12:15)
Spreek, nuttige, opbouwende woorden; geen gemene of boze woorden (Ef. 4:29-32)
Spreek onder elkaar met liederen om God te danken! (Ef. 5: 17-21)
Wees niet bang voor elkaar, maar spreek krachtig én liefdevol en op een evenwichtige manier (2 Tim. 1:7)
Laat niemand op je neerkijken (Titus 2:15)

Wat zijn de leerpunten hieruit voor u?

Vergaderen
Kerkenraden vergaderen regelmatig. Dat kan een maandelijks hoogtepunt zijn. Er vindt ontmoeting plaats op geestelijk en praktisch niveau. Vergaderingen kunnen ook de bron van teleurstelling zijn. Ze zijn bijvoorbeeld te zakelijk, te weinig ook geestelijk. Er wordt misschien slecht naar elkaar geluisterd. Een paar mensen ‘drukken alles door’. Een deel van de aanwezigen zwijgt altijd. Tja…

Goed vergaderen voorkomt problemen

Het moderamen bereidt de vergadering voor. Wat worden de bespreekpunten bij een eventueel moeilijk onderwerp?
De bespreking verloopt gestructureerd. (Dus bijvoorbeeld geen besluiten nemen in een rondvraag!)
Te drukke mensen worden afgeremd, stille mensen gestimuleerd. Bij brainstormen moet iedereen iets zeggen, zonder dat daar op in gegaan wordt. Wie gehoord wordt, hoeft niet meer te ‘vechten’ om erkenning.
De voorzitter vat regelmatig meningen samen of schrijft ze op een whiteboard. Dat verheldert.
De voorzitter onderscheidt de soorten van argumentatie: geestelijke, rationele, emotionele, historische en dreigende argumentatie. Hij benoemt dat eventueel, zet argumenten op een rij en vat ze samen. Hij reageert broederlijk-corrigerend op dreigende argumenten.
Als de voorzitter een sterke eigen mening heeft bij een bepaald punt, kan hij beter de hamer even overdragen. Als hij zelf te emotioneel betrokken is, kan hij de vergadering niet meer “technisch” leiden.
In de communicatie moet met de “bal” gespeeld werd, niet op de “persoon”. Als dat toch gebeurt maakt de voorzitter dat bespreekbaar tijdens of na de vergadering.

Verstandige keuzes

Een vergadering voorzitten is een kunst. Kies daarom een goede voorzitter en laat niemand ambtshalve voorzitter zijn (die er misschien wel tegenop ziet om vergaderingen te leiden)
Sommige kerkenraden splitsen zich in een grote en kleine kerkenraad om niet over alle thema’s met alle ambtsdragers te vergaderen. (Dat vergemakkelijkt de communicatie, maar heeft ook risico’s voor de communicatie.)

Tijdstip van vergaderen
De frequentie, het tijdstip en de lengte van vergaderen kan ook bevorderlijk zijn voor goede communicatie.

Zet eens op een rijtje wat voor- en nadelen zijn van maandelijks vergaderen op een doordeweekse avond van 19.30-22.30 uur of zeswekelijks vergaderen op zaterdagmorgen van 08.00-12.00 uur.

De basisvragen
Als er ondanks het goede vergaderen toch een conflict is of dreigt, zijn vier vragen belangrijk. Dat zijn dezelfde vragen als bijvoorbeeld van een loodgieter die een probleem moet oplossen.

Wat is er aan de hand?
Hoe is dat zo gekomen?
Wat moeten we zien te bereiken?
Wat is daarvoor nodig?

Toegepast op communicatie in de kerkenraad:

Wat gaat er volgens u soms fout in de communicatie tussen u als ambtsdragers?
Waardoor komt dat, denkt u?
Hoe zou u willen dat de communicatie verloopt? Waar wilt u naar toe?
Wat kan of moet er gedaan worden om dat te bereiken?

Praat hierover eens rustig door met elkaar!

Er zijn twee soorten conflicten in de kerk(en)raad mogelijk

Emotionele conflicten (levensovertuiging, persoonlijke identiteit in het geding)
Rationele conflicten (over zaken, manieren waarop, doelen)

Emotionele zijn lastiger dan rationele
Wordt de conflictstof toegedekt? (veenbrand)
Escaleert het conflict? (openlijke ruzies)

Bij (dreigende) conflicten zijn DRIE reacties mogelijk

U kunt tegen de ander ingaan -> strijd
U kunt tegen uzelf ingaan <- zelfverloochening / u terugtrekken
U kunt communiceren <--> het gesprek aangaan

Strijd is duidelijk maar lost niets op
U terugtrekken is onduidelijk en lost ook niets op; zelfverloochening kan alleen na gesprek
Het gesprek is de enige maar moeilijkste weg

En er zijn vier conflictstijlen

Probleem oplossen (‘we zijn er echt uit!’)
Forceren (doordrukken van één visie)
Compromis zoeken (ieder krijgt iets)
Ontlopen (problemen ontkennen; of er huilend voor wegvluchten; of toegeven en de minste zijn om maar geen ruzie te krijgen)

Als je overtuiging (waarheid) belangrijker is dan de relaties (eenheid) neig je naar forceren

Kies voor eerlijke communicatie!

U mag er zijn en eerlijk aansluiten bij wat u denkt of voelt
Wees enkelvoudig in uw boodschappen
Lees geen gedachten (en stem uw gedrag daar niet op af)
Verplaats u in de ander; vráág naar diens gedachten en gevoelens
Spreek positief tot / over de ander

Lagen in de communicatie

Inhoud (uw mening over…)
U zelf (u laat iets van uw karakter zien)
Relatie (u laat merken hoe u over de ander denkt)
Appel (u wilt iets bereiken)

Hoe eerlijker en hartelijker deze communicatie is, des te eerder is een probleem opgelost of een compromis gevonden

Als u kritiek hebt...

spreek dan voor u zelf (ik-boodschap),
spreek over feiten
én over uw beleving bij de feiten
val een ander niet aan als persoon (‘jij bent...’)
maar spreek hem aan op het gedrag of zijn woorden (‘jij deed... / jij zei...’)
en generaliseer niet (‘altijd ben jij...’)

Spreken is luisteren

Luister naar feiten én naar gevoelens
Let op de non verbale uitstraling
Toon dat u luistert door af en toe in eigen woorden weer te geven wat de ander zegt
Toon het luisteren zelf ook non-verbaal (houding, blik, geïnteresseerd zijn)

Storingen van communicatie

Minderwaardigheidsgevoelens (‘Ik ben maar...’)
Meerderwaardigheidsgevoelens (‘Ik weet het beter...’)
Vermoeidheid
Alleen over feiten praten; gevoelens negeren
In het eigen denkkader vast blijven zitten (vanuit onwetendheid, vanuit angst, vanuit opvoeding, vanuit een eigen bekeringsweg...)
Slecht luisteren (geen echte interesse tonen)

Uitdaging
Als u zich verplaatst in de ander, vervolgens samen oploopt, voelt de ander zich begrepen en krijgt hij zin om met u verder te gaan. Communicatie is immers niet alleen mededelingen doen, maar ook iets delen: blijdschap, vreugde, visie, inzicht, overtuiging, hoop.

Bijbelse gegevens